Stilte als tool voor diepgaande communicatie
Mijn beste luistersessies ontstonden wanneer ik de stilte durfde te laten bestaan. In die ogenschijnlijk lege ruimte gebeurt altijd iets. Je gesprekspartner graaft dieper, en formuleert gedachten die anders misschien verborgen waren gebleven. Stilte kan ongemakkelijk voelen. Je kunt jezelf trainen om dat ongemak te (ver)dragen.
Tips om stilte te omarmen tijdens het gesprek
- Zet je voeten stevig op de grond om je te aarden.
- Focus op je ademhaling wanneer stilte valt.
- Tel in gedachten langzaam tot vijf voordat je een nieuwe vraag stelt.
- Observeer je gesprekspartner tijdens de stilte (vaak zie je denkprocessen).
- Houd ontspannen oogcontact, zonder te staren.
- Gebruik een kleine glimlach of knik om aan te geven dat je geduldig wacht.
- Zie stilte als een uitnodiging, niet als leegte die gevuld moet worden.
Jij bent het instrument
Een goed interview begint ver voordat je de eerste vraag stelt. De voorbereiding van jezelf is minstens zo belangrijk als een (eventuele!) inhoudelijke voorbereiding. Een gespannen interviewer maakt de geïnterviewde gespannen. Neem daarom tijd om je eigen instrument te stemmen.
Praktische tips voor lichamelijke voorbereiding
- Plan minstens 15 minuten rust voordat je het gesprek ingaat.
- Voel waar de spanning in je lichaam zit en adem er bewust naartoe.
- Schud je handen en schouders los om fysieke spanning te verminderen.
- Zet je voeten stevig op de grond voor stabiliteit en aarding.
- Neem een paar diepe buikademhalingen (4 tellen in, 6 tellen uit).
- Visualiseer kort een vloeiend, ontspannen gesprek.
Lichaamstaal en non-verbale communicatie: onzichtbare signalen herkennen
Je eigen lichaam is ook tijdens het gesprek een verfijnd instrument. Je kunt veel (extra) informatie vergaren als je hele lijf en al je zintuigen meedoen.
Tips voor bewuste lichamelijke aanwezigheid
- Let op je houding: leun naar achteren in het volste vertrouwen dat jouw ontspanning ruimte geeft aan de ander.
- Houd je schouders ontspannen en je handpalmen open.
- Maak regelmatig maar natuurlijk oogcontact.
- Wees alert op je eigen fysieke reacties tijdens het gesprek.
- Noteer wanneer je spanning, nieuwsgierigheid of verwarring voelt.
Deze lichamelijke signalen zijn een vorm van intuïtie. Als je tijdens het gesprek iets opmerkt in je eigen lichaam – een knoop in je maag, een plotselinge alertheid, of een gevoel van ontroering – maak daar dan een (mentale) notitie van. Deze sensaties geven je ook richting in het contact. Het kan zelfs waardevol zijn om je fysieke sensaties te benoemen en er een vraag op te baseren.
Na afloop
Na een diepgaand interview zit je hoofd vol indrukken. Neem na afloop 10 minuten om je eerste gedachten op te schrijven. Niet alleen wat er gezegd is, maar ook de sfeer, opvallende uitspraken en lichaamstaal. Deze verse indrukken zijn goud waard wanneer je later je artikel schrijft, een advies formuleert of beleid tegen het licht houdt.
Luisteren = blijven oefenen
Luisteren is een kwestie van doen. Je kunt er 100 boeken over lezen, de tips in je hoofd stampen en kijken hoe anderen het doen. Maar uiteindelijk is het een belichaamde actie, van jou. Alleen jij kan contact maken en luisteren zoals alleen jij dat kan. En dat vergt continue beoefening, bewustwording, reflectie, en dus leren. Ik zie heel vaak achteraf wat ik allemaal beter had kunnen doen. Dat ik me in het contact niet aan mijn eigen ‘regeltjes’ of geleerde lessen hield. Door het te zien als een leerproces zonder einde, kan ik mijn innerlijke criticus verzachten. Dat wens ik jou ook toe. Veel luisterplezier!
